گُشناب یا منی که در زبان یونانی به آن اسپرما، در لاتین Semen و در انگلیسی به آن Semen یا Seminal fluid میگویند، یک شاره آلی است که در انسان از اسپرم و ترشحات مجاری آن، ترشحات پروستات و ترشحات غددی که در کنار ریشهٔ آلت مرد قرار دارند، ساخته شدهاست. این مایع از اندامهای جنسی مردانهٔ انسان و یا جانوران هرمافرودیت ترشح میشود و میتواند با تخمک جنس ماده فرایند لقاح را برقرار کند.
این ترشحات دربردارند هٔ پروتئازها، آنزیمها و مواد قندی مانند فراکتوز است که برای تغذیه و ادامهٔ حیات سلولهای اسپرم مورد نیاز اند همچنین این مواد محیطی را برای سلولهای اسپرم فراهم میکنند که آنها بتوانند درون آن جابجا شوند یا به عبارت دیگر شنا کنند (swim). بوی خاصی که از آب منی متصاعد میشود به دلیل همین ترکیبات است.
تولید اسپرماتوزوم (منی) توقفی ندارد. امّا در عضو کوچک بالای هر بیضه و مجاری اسپرم (اپیدیدیم) جمع میشود و ممکن است تا ماهها همانجا بماند بدون آنکه قدرت باروری خود را کاملا از دست بدهد و تنها با انجام نزدیکی، خود ارضائی و یا احتلام در خواب به بیرون از بدن منتقل میشوند.
یکی از جاهایی که منی در آن ساخته میشود، غده وزیکولی است. این غده در لگن خاصره قرار دارد. فرایند جنسی که به بیرون ریخته شدن منی از بدن منتهی میشود انزال میگویند.
منی سالم دارای ۱۲۰ تا ۶۰۰ میلیون اسپرم در هر نوبت انزال است. مایع منی علاوه بر اسپرم دارای آب, قندهای ساده, مواد قلیایی (برای محافظت در مقابل محیط اسیدی میزراه مرد و محیط اسیدی واژن زن است. همچنین در مایع منی موادی به نام پروستاگلندینها هستند که سبب انقباض رحم ولولههای تخمدانی میشوند. علاوه بر این موادی از قبیل ویتامین C, روی و کلسترول نیز در مایع منی وجود دارند.
مواد سازندهٔ منی انسان
در طول فرایند انزال، سلولهای جنسی مردانه از مجراهای انزال میگذرند و با مایعهای ترشح شده از غدهٔ وزیکولی، پروستات و غدههای بولبورترال (به انگلیسی: bulbourethral glands) مخلوط میشود تا مایع منی را بسازد. مادهٔ ترشح شده از غدهٔ وزیکولی زرد رنگ و سرشار از فروکتوز و چند مادهٔ دیگر است و روی هم ۷۰٪ از منی انسان را تشکیل میدهد. مایع ی دفع شده از پروستات که تاثیر گرفته از دیهیدروتستوسترون است، مایعی است سفید رنگ (گاهی شفاف)، رقیق و دربردارندهٔ پروتئاز، اسید سیتریک، اسید فسفاتاز و چربیها است. مادهٔ ترشح شده از غدههای بولبورترال، مایعی شفاف است که باعث روان تر شدن میزراه میشود.
پلاسمای منی در انسان از بازهٔ گستردهای از ترکیبهای آلی و معدنی ساخته شدهاست.
پلاسمای منی مواد غذایی و همچنین فضای حفاظتی مورد نیاز برای اسپرم را فراهم میکند تا در سفرش در مجراهای جنسی زنانه آسیب نبیند. محیط مهبل در شرایط معمولی به شدت اسیدی (اسید لاکتیک)، با لزجت و پر از سلولهای ایمنی است برای همین این محیط برای سلولهای اسپرم بسیار خشن و نامناسب است. ترکیبات به کار رفته در پلاسمای منی کمک میکند تا این میزان خشونت محیط در برابر اسپرم جبران شود. آمینهای پایه مانند پوترسین، اسپرمین، اسپرمیدین و کاداورین دلیل بو و مزهٔ ویژهٔ منی اند. این پایههای آلکالینی با محیط خشن مجراهای جنسی زنانه در اندرکنش قرار میگیرد و از DNA درون اسپرم حفاظت میکنند.
کیفیت منی
کیفیت منی از روی توان آن در ایجاد لقاح سنجیده میشود. بنابراین این مطلب سنجشی است از توان مرد در ایجاد باروری. آنچه باعث ایجاد باروری میشود سلول جنسی مردانه (اسپرم) است پس سنجش کیفیت منی به شمار سلولهای جنسی مردانه و کیفیت آنها بستگی دارد. منی باید حجم کافی داشته باشد(۳ میلی لیتر). اسپرمهای درون آن فعالیت داشته باشند(۵۰% فعال پس از ۲ ساعت). دارای قدرت نفوذ به درون تخمک داشته باشند. مایع منی معمولا در عرض ۱ ساعت به صورت مایع در میآید. PH استاندارد: حدود ۷
خوردن منی
برخی از دلایل بعلیدن منی انسان یا سایر، میتواند ارضای جنسی یا بعضی از فواید جسمی و یا روحی و روانی آن باشد. اخیرا یک مطالعه نشان دادهاست که سکس دهانی و بلعیدن منی بعلت وجود آنتیژنهای فراوان در اسپرم میتواند در زنان به داشتن یک بارداری سالم تر و بی خطرتر کمک کند. همچنین تحقیقات روانشناسی نشان داده بلعیدن منی در زنان، باعث کاهش اضطراب، استرس و افسردگی میشود.